چند روزی است که کنفرانس توسعه دهندگان فیسبوک موسوم به «اف۸» در حال برگزاری است و مانند هر سال، این غول دنیای اینترنت با رونمایی از جدیدترین پروژهها و دستاوردهایش در عرصههای مختلف، در کانون توجه رسانههای جهانی قرار دارد. در میان همهي رویدادها وخبرهای منتشر شده از این کنفرانس، مراسم معرفی پروژه رابط مغز-رایانه فیسبوک باعث شگفتی بسیاری شده است.
«چه میشد اگر میتوانستید از طریق پوست خود حرف بزنید؟ چه میشد اگر موسی (موشوارهای) داشتید که میتوانستید با مغزتان کنترلش کنید؟ چه میشد اگر میتوانستید با مغزتان تایپ کنید؟»
اینها سؤالاتی ابتدایی است که توسط رجینا دوگان، مجری رویداد معرفی پروژه، برای بیان اهداف پروژه رابط مغز-رایانه فیسبوک پرسیده شد. سؤالاتی که بسیاری از رسانههای جهان آن را دیوانه کننده خواندند و طرح فیسبوک را شگفت انگیز نامیدند. سؤالاتی ساده، کوتاه و در نگاه اول خیال پردازانه، که چشم اندازی واقعی از آیندهي فناوری بشر را نمایش میدهند و پیش زمینهای برای معرفی پروژهای نوآورانه به نام رابط مغز-رایانه هستند.
در ادامه این رویداد، ویدیوای نمایش داده میشود که در آن نمونهای از تایپ با مغز قابل مشاهده است. در این ویدیو (تصویر بالا) یک زن، در آزمایشگاه دانشگاه استنفورد، در هر دقیقه، هشت لغت را مستقیماً با مغز و یا به عبارتی امواج مغزی و بدون استفاده از هیچ ابزار فیزیکی، تایپ میکند. به گفتهی رجینا دوگان، به کمک این فناوری دیگر نیاز به استفاده از صفحه کلید برای نوشتن نیست و مغز برای تایپ کردن کافی است! او ادامه میدهد که تیم تحقیقاتی این پروژه انتظار دارد تا پنج سال آینده سرعت تایپ مغزی را به صد لغت در دقیقه برساند.
«این (تایپ صد لغت در دقیقه) پنج برابر سریعتر از سرعت تایپ معمول با گوشیهای هوشمند است، و البته تایپ مستقیماً از سوی مغز انجام میشود. فعالیت مغزی شما حاوی اطلاعات بیشتری از ظاهر لغت و املای آن است. فعالیت مغزی همچنین دارای اطلاعاتی دربارهی معنای لغت و منظوری که از آن دارید نیز هست.»
دوگان در ادامه گفت، با استفاده از این پروژه، شنیدن صحبتهای انسان به کمک پوست هم امکان پذیر شده است. این فناوری چیزی شبیه به استفاده از خط بریل است، البته با جایگزینی فعالسازها و حسگرها! نمایش یک ویدیو از آزمایش کارکرد این فناوری بخش دیگری از این مراسم بود. همانطور که در ادامه خواهید دید، در این ویدیو، یک زن با کمک این فناوری، به راحتی شکلهای مورد اشاره در نرم افزار را تشخیص میدهد و انتخاب میکند.
بازوبند بسته شده به دست زن، شامل سامانهای از فعالسازهاست که روی ۱۶ باند فرکانسی تنظیم شده و ۹ لغت را بیان میکند. ۹ لغتی که برای آموزش آن به این زن، حدود یک ساعت زمان صرف شده است. به گفتهی دوگان این پروژه در آینده میتواند مشکلات تفاوتهای زبانی را حل کند و دیگر نیازی به یادگیری زبانهای مختلف خارجی نباشد.
«شما میتوایند به زبان چینی فکر کنید اما به زبان اسپانیایی آن را حس کنید! ما تعامل و گفتگو را به هم متصل کردهایم.»
البته این فناوریها هنوز در مراحل ابتدایی هستند و برای کاربردی شدن نیاز به چندین سال پژوهش و توسعه دارند. این موارد فقط نمایی کوچک از چشم اندازی است که رجینا دوگان از زمان پیوستنش به فیسبوک در آپریل ۲۰۱۶ ترسیم کرده است. رجینا دوگان پیش از این نوزدهمین مدیر سازمان پروژههای تحقیقاتی پیشرفتهٔ دفاعی امریکا (DARPA) و نیز رییس گروه فناوری و پروژههای پیشرفته گوگل بوده است.
به هر حال، شگفتی سازی پروژه رابط مغز-رایانه فیسبوک هنوز تمام نشده و این پروژه هنوز هم حرفهای زیادی برای گفتن دارد. در همین عصر فناوری اطلاعات هم که همه روزه شاهد معرفی انواع و اقسام گجتها و پروژهها و ابزارهای فناورانه هستیم، شنیدن خبر معرفی چنین پروژهی شگفت انگیزی میتواند غافلگیر کننده باشد و نشان دهد که آینده چیزی فراتر از انتظارات ماست. پروژه رابط مغز-رایانه فیسبوک قادر است دنیای سالهای آیندهی بشر را تغییر دهد و سیکی متفاوت از زندگی را پدید آورد. باید منتظر ماند و دید که چه خواهد شد…