همه‌ی ما با جدول تناوبی عناصر یا همان جدول مندلیوف آشنا هستیم. جدولی که عموماً مهم‌ترین عضو طراحی جلد کتاب‌های شیمی دوره‌ی دبیرستان است. دیدن این جدول در اندازه‌ی کوچک و بزرگ برای اکثر ما عادی است، اما مشاهده‌ی تصویری میکروسکوپی از جدول تناوبی، آن هم در اندازه‌ی میکرو متر (یک هزارم میلی‌متر) چطور؟
در سال ۲۰۱۰ گروهی از پژوهشگران دانشگاه ناتینگهام انگلستان با ساخت کوچک‌ترین جدول تناوبی عناصر این رکورد را به خود اختصاص داده بودند، رکوردی که تا دو روز پیش (۱۳ مارس ۲۰۱۹) پایدار بود. این رکورد حالا توسط یکی دیگر از پژوهشگران همین دانشگاه و با استفاده از طرح نگاری الکترونی (EBL) شکسته شده است.
جدول تناوبی میکروسکوپی
این جدول تناوبی بر روی تراشه‌ای سیلیکونی طراحی شده است و تصاویری از دیمیتری مندلیوف و یوری اوگانسیان (به افتخار بازدیدش از دانشگاه ناتینگهام) را در خود دارد. اوگانسیان تنها دانشمند در قید حیاتی است که نامش بر روی یک عنصر شیمیایی (اوگانسون عنصر شیمیایی ۱۱۸ با نشان اختصاری Og) نهاده شده است. هر یک از تصاویر اندازه‌ای ۳۰×۳۰ میکرومتری دارند و اندازه‌ی جدول تناوبی ۱۴ در ۷ میکرومتر است که شش برابر کوچک‌تر از رکورد قبلی (۹۰ در ۴۶ میکرومتر) است.
سازنده‌ی این جدول، ریچارد کازینز، کارشناس طرح نگاری الکترونی دانشگاه ناتینگهام است. کازینز با استفاده از الکترون‌های پر انرژی خمیدگی‌هایی نانومتری را در یک صفحه‌ی رزینی (پلیمری) ایجاد کرده است. الگوی سه بعدی ایجاد شده روی رزین با استفاده از روش سونش پلاسما قابل انتقال به سیلیکون است. در مرحله‌ی بعد لایه‌ای از طلا با روش تبخیر گرمایی روی سیلیکون نشانده شده است. به گفته‌ی کازینز: «لایه‌ی طلا در نواحی مشخصی که به کمک طرح نگاری الکترونی ایجاد شده می‌نشیند و سایر نواحی توسط حلال شسته می‌شود و الگوی مورد نظر باقی می‌ماند.»
رونمایی از جدول مندلیوف در روز ۱۳ مارس ۲۰۱۹ و همزمان با سخنرانی اوگانسیان در دانشگاه ناتینگهام به مناسبت سال جهانی جدول تناوبی انجام شده است.
منبع: وبسایت دانشگاه ناتینگهام
