گرامیداشت نوروز رسمی دیرینه در فرهنگ ایرانیان و سایر جوامع و کشورهای حوزه‌ی فرهنگی ایران است. برجای ماندن آثار هنری پرتعداد، از سنگ‌نگاره‌های تخت جمشید تا نقاشی‌هایی نظیر نفاشی‌های سلام نوروزی دوره‌ی قاجار، شاهدی بر این مدعا است. یکی از نقاشی‌های بسیار زیبا از آیین‌های نوروزی، نقاشی بزم پذیرایی شاه تهماسب اول صفوی از سلطان همایون گورکانی، پادشاه هندوستان است.

نصرالدین همایون با نام سلطنتی همایون، سلطان مغول هندوستان است که در دو دوره یکی از سال ۱۵۳۰ تا ۱۵۴۰ و دیگری از ۱۵۵۵ تا ۱۵۵۶ میلادی بر بخش‌هایی از افغانستان، پاکستان، هند و بنگلادش امروزی حکومت کرده است. او که در سال ۱۵۴۰ با شورش شیرشاه سوری از حکومت برکنار شد، حدود ۱۵ سال از عمرش را در دربار ایران و شاه تهماسب اول، دومین پادشاه سلسله صفویه، گذراند. شاه تهماسب اول در نهایت با کمک نظانی به همایون در ازای الحاق قندهار به ایران، همایون را به سلطنت هندوستان بازگرداند.

نقاشی بزم پذیرایی شاه تهماسب از همایون

شیرین کسرایی، کارشناس امور فرهنگی و راهنمای کاخ-موزه چهلستون، درباره‌ی این نقاشی در روزنامه شرق نوشته است: «تابلوی نقاشی بزم پذیرایی شاه تهماسب یکم از همایون پادشاه هند، یکی از دیدنی ترین آثار اصیل کاخ چهلستون است که با برخورداری از مضامین تاریخی و سیاسی ارزشمند، گوشه ای از روابط دیرینه بین دو کشور ایران و هند را که بر احترام متقابل بین دو ملت استوار است، نشان می دهد. روش کار و ریزه کاری های این اثر ماندگار، نمایانگر این مطلب است که نگارگر این اثر ارزشمند، آن سعی وافر و دقت لازم را جهت آفرینش یکایک تصاویر از لحاظ آرایش لباس، کلاه، گیسو، صورت، زیورآلات و سازها به کار برده و سه نوع از آلات موسیقی آن زمان شامل سه تار، دف و ارغنون را در این تابلو ترسیم کرده است. سبک نقاشی این اثر ارزشمند مینیاتور است.»

در نقاشی بزم پذیرایی شاه تهماسب از همایون که در برخی منابع گفته می‌شود نمایی از جشن نوروز در یکی از سال‌های حضور همایون در دربار ایران است، شاه تهماسب اول با لباس قرمز و همایون با لباس زرد قابل مشاهده هستند.

این نوشتار چهارمین بخش از مجموعه نوشتارهای «نگارخانه‌ی نوروز» است. نگارخانه نوروز مجموعه‌‌ای از تصاویر است که در آن از دریچه‌ی تصاویر نوروز را گرامی می‌داریم. بخش‌های بعدی این مجموعه در روزهای آینده منتشر خواهد شد.